Schade en herstel instapplaatsen Zeeland

Safety first. Zeker in de duiksport. Helaas geldt dat niet voor alle instapplaatsen in Zeeland. Veel instapplaatsen zijn onveilig. Daardoor gebeuren er ongelukken en worden sommige duikplaatsen gemeden. Wat zijn de gebreken? Wat kan de NOB doen? En waarom duurt het vaak zo lang? Duikersgids inventariseert de stand van zaken met behulp van het Duikersgids Support Team.

Cijfers ongelukken  

De afgelopen jaren zijn in Zeeland tientallen duikvoorzieningen aangelegd dankzij een succesvolle lobby van de Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB). Toch blijft er genoeg te wensen over als het om de veiligheid van instapplaatsen gaat. Exacte cijfers van het aantal ongelukken zijn moeilijk te krijgen. Ineke van Langeveld keek op duikongevallen.nl voor de cijfers van DOSA over 2018. Ineke: "Er vonden negen glijd- en struikelincidenten plaats met letsel. Vier daarvan deden zich voor bij duikstekken zonder trap (Wemeldinge 2 x, Katshoek, Dreischor) en vier op duikstekken met trap (Bergse Diepsluis 3 x, Den Osse Nieuwe Kerkweg). Verder vond één incident plaats bij de mindervalidenlift van 't Koepeltje." Op duikongelukken.nl staan alleen geregistreede ongelukken. Het werkelijke aantal incidenten is een veelvoud hiervan. Meld daarom altijd duikincidenten waar je zelf direct bij betrokken bent. 

Verantwoordelijkheid veilige trappen

Terug naar de trappen. Bij wie ligt de verantwoordelijk voor een veilige en degelijke toegang tot het water? En waarom duurt het maanden of zelfs jaren voordat er iets gebeurt? Desmond van Santen van de NOB: "De verantwoordelijkheid ligt bij de eigenaar of beheerder van de dijktrap. Toch is het niet zo simpel. De trap bij de Bergse Diepsluis ligt bijvoorbeeld in Tholen maar is eigendom van het Waterschap. De gemeente geeft alle meldingen dus door aan het Waterschap. Het werk van het Waterschap beperkt zich echter tot het veilig houden van de primaire waterkering en daar hoort het onderhoud van een trap voor recreanten niet bij. Ziedaar de stroperigheid waar je bij dit soort aanvragen in beland. Het enige dat wij als NOB kunnen doen is het probleem keer op keer aan de orde stellen. Binnenkort hebben we weer een bespreking met het Waterschap, waarbij ook het onderhoud van de dijktrappen op de agenda staat." Het is dus meer goodwill dan verantwoordelijkheid? "Dat klopt. We komen er uiteindelijk wel uit, maar er gaat vaak veel tijd overheen. Om de voorzieningen ook duikvriendelijk aan te leggen en te onderhouden, is dan nog een tweede. We zijn al blij als er antislip roosters komen, maar dat daar dan algengroei op ontstaat is haast een 'luxe probleem'." 

Inventarisatie duiktrappen    

Lobbyen dus en afwachten, meer kan de duiksport niet doen. Wat is de actuele stand van zaken? Waar doen de grootste problemen zich voor en om wat voor problemen gaat het? Een inventarisatie. Lia van der Laan: "De trap bij de Bergse Diepsluis is al jarenlang onveilig. Het onderste deel is gemaakt van een houten bekisting met afsvalt. Het hout is inmiddels vergaan als gevolg van het zoute water en het afsfalt verbrokkelt. Verder zijn veel trappen te kort waardoor je bij laag water een veel te hoge af- en opstap krijgt. Dit is het geval bij onder meer Zoetersbout, Strijenham en Sint Annaland. Ook de nieuwe trap achter het chaletpark op Sint Annaland is met laag water te kort. Bij de stranden van onder meer Goese Sas en Putti's Place zijn de trappen juist weer te lang, waardoor de reling tot onder het zand doorloopt." Dan zijn er ook nog altijd duikplaatsen zonder trap, zoals Anna Jacobapolder en Dreischor Gemaal. Thierry Vandenplas: "Er is de afgelopen jaren veel verbeterd. Maar, bij Anna Jacobapolder is het nog ouderwets afdalen via een touw. Bij hoogtij valt dat mee maar bij laagtij is het een ramp, zeker als je een cameraset mee zeult. Dreischor Gemaal spant de kroon, daar kun je niet met goed fatsoen met je camera te water."

Steilheid, slijtage en gladde roosters

Ook te steile trappen worden als een probleem ervaren. Marga Sipon: "Bij Schelphoek (42A) is het een ware survivaltocht om bij het water te komen. De helling is haast 90 graden. Je moet dus heel voorzichtig naar beneden en na het duiken op handen en voeten weer omhoog." Een nog veel groter probleem vormen de gladde trappen en steigers. Ineke van Langeveld: "De antislip roosters werken niet. Ze zouden voor meer grip moeten zorgen, maar ze zijn juist spekglad door de aangroei van algen. Bij de Bergse Diepsluis is dat extra problematisch omdat het laatste stukje van de trap geen leuning heeft. Ik zal het woord Zeelandpenning vermijden, maar waarom niet toch een soort bijdrage vragen? Voorwaarde is dat deze ook geldt voor duikers uit het buitenland en dat dat de opbrengsten uitsluitend voor duikvoorzieningen worden aangewend." En zo kunnen we nog even doorgaan. De lijst met gebreken is lang en van persoon tot persoon verschillend.

Duik is avontuur, geen comfort

Er zijn ook duikers die geen problemen ervaren. Duikinstructeur, Henk van Ielen, van Duikcentrum De Kabbelaar, duikt al tientallen jaren in Zeeland. Hij vertegenwoordigt een groep duikers die er anders over denkt. "Duiken is een avontuurlijke sport," zegt hij. "Aangroei van algen, basaltblokken, golven, ja natuurlijk. Dat is toch de natuur waar we zo van houden en dat hoeft niemand tegen te houden. Veel te vaak zie ik duikers puffend en steunend over de dijk sjokken. Zorg voor een goede lichamelijke conditie en gebruik je gezond verstand. Dat betekent dat je soms een andere duikstek moet kiezen of dat je een stapje terug moet doen. Ik ben zelf 72 jaar en ik duik nu met een 7 liter, dat is een stuk lichter. Veiligheid is evenredig verbonden aan conditie. Tachtig procent van de duikongevallen is gerelateerd aan hartafwijkingen of de conditie van het hart. Ik duik al vele jaren met veel plezier in Zeeland door me aan te passen aan de omstandigheden, zowel onder- als boven water."

Reactie van de NOB

Het laatse woord is aan de NOB. Een van de belangrijkste klachten beteft de traplengte. Hoe heeft dat probleem eigenlijk kunnen ontstaan? Desmond van Santen: "De eerste serie trappen zijn volledig door de aannemer aangelegd, zonder onze betrokkenheid. Als het toevallig die dag laag water was, werd de trap niet lang genoeg gemaakt. Overigens is het laatste stukje van zo'n trap ook moeilijk aan te leggen door de waterbeweging. Tegenwoordig plannen we in overleg met de aannemer een dag met heel laag water en zijn we bij de aanleg van dat laatste stuk aanwezig. Dat levert al een veel beter resultaat op." Kunnen de trappen nog aangepast worden? "We maken ons overal hard voor maar onze wensenlijst is lang. Elke oplossing moet eerst de goedkeuring krijgen van het Waterschap en het kost allemaal geld." Het is dus ook gewoon een centenkwestie? "Absoluut. Enkele jaren geleden was er bij duikers onvoldoende draagvlak voor een betaalde duikpas. Met de opbrengsten daarvan hadden we deze situaties kunnen voorkomen. Zelf kunnen we het ook niet allemaal bekostigen. Daarom zijn we erg blij met duikers die lid worden van de NOB. Met dat geld kunnen we makkelijker en sneller voorzieningen realiseren en verbeteren. Duikers die een verenigingslidmaatschap niet zien zitten of al lid zijn van een club, die aan een andere duikorganisatie is verbonden, kunnen ook gewoon lid worden via het individuele lidmaatschap en daarmee het werk van de NOB steunen." 

Lopende verzoeken voor onderhoud

Tot slot. Wat zijn de lopende aanvragen voor onderhoud en reparatie aan trappen? "We hebben heel wat verzoeken lopen. Ik zal me even beperken tot de plekken waar echt wat gedaan gaat worden of waarvan het vrijwel zeker is dat er actie wordt ondernomen: Bergse Diepsluis (trap), Den Osse Nieuwe Kerkweg (herstel traptrede), Levensstrijd, Schelphoek, Burghsluis (herstelwerk vooroeververdediging 2020) en Wemeldinge en Goese Sas (vooroeververdediging 2020)." Wat is jullie bemoeienis waar het de vooroeververdediging bij duikstekken betreft? "We zorgen ervoor dat buiten het duikseizoen gewerkt wordt. Daarnaast pleiten we altijd voor een breukstenenrif bovenop de staalslakken. Dat heeft bij onder meer bij de Zeelandbrug goed gewerkt. Helaas zijn niet alle soorten teruggekeerd maar de natuur heeft zich bijzonder goed hersteld." Dank aan alle medewerkers van Duikersgids Support Team voor hun bijdrage aan deze inventarisatie. Reacties op geciteerden graag met respect, positiviteit en liefde voor de duiksport.